دلیل سیاه شدن روغن موتور

روغن در پیشرانه خودرو ممکن است خیلی زود سیاه شود اما دلیل این موضوع چیست؟ آیا سیاه شدن روغن نشانهٔ تعویض آن خواهد بود؟ در ادامه به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

روغن مایع حیاتی در پیشرانه خودرو است و موتور بدون روغن چند دقیقه بیشتر دوام نخواهد آورد زیرا روغن قطعات متحرک موتور را روانکاری و از سایش آن‌ها به هم جلوگیری می‌کند؛ بنابراین، اگر روغن وجود نداشته باشد اصطکاک شدید قطعات و درنهایت آسیب جدی آن‌ها را به دنبال خواهد داشت. این مایع همچنین به خنک کردن قطعات هم کمک می‌کند؛ بنابراین، توجه به روغن موتور بسیار مهم خواهد بود. همیشه باید روغن به‌اندازهٔ کافی در پیشرانه وجود داشته باشد و همچنین به‌موقع تعویض شود تا خاصیت خود را از دست ندهد.

سیاه شدن روغن موتور

روغن نو و سالم رنگی کهربایی و شفاف دارد اما به‌مرور در موتور سیاه می‌شود. تغییر رنگ روغن گاهی به معنای وجود مشکلی در موتور خواهد بود اما این موضوع را نباید همیشه نشانه‌ای برای تعویض روغن دانست. سیاه شدن روغن حتی می‌تواند به معنای سالم بودن موتور باشد بنابراین، در ادامه قصد داریم با دلایل سیاه شدن روغن موتور آشنا شویم.

دوده

دوده محصول فرعی احتراق است و در پیشرانه‌های مجهز به سیستم تزریق مستقیم سوخت بیشتر دیده می‌شود. ازآنجایی‌که روغن داخل پیشرانه در جریان است و با دوده‌های حاصل از احتراق تماس پیدا می‌کند، به‌مرور سیاه خواهد شد. البته ازآنجایی‌که اندازه ذرات دوده کمتر از یک میکرون است نمی‌تواند باعث سایش قطعات موتور شود اما زمانی که انباشت ذرات دوده، آلاینده‌های بزرگ‌تری را تشکیل دهند این دوده می‌تواند مشکل‌ساز شود و این همان چیزی است که باعث سیاه شدن بیش از حد و قیری شدن روغن موتور خواهد شد؛ بنابراین باید روغن موتور سیاه و غلیظ شده را بلافاصله تعویض کنید.

رسوبات پیشرانه

روغن موتور در حین کار با هر چیزی که داخل موتور باشد ازجمله رسوبات انباشته روی قطعات موتور در تماس است و ازآنجایی‌که رسوبات کربن معمولاً سیاه‌رنگ هستند، می‌توانند علت سیاه شدن روغن موتور باشند.

چرخه حرارتی

پیشرانه خودرو در طول استفاده، بارها سرد و گرم می‌شود. به‌عنوان‌مثال، زمانی که خودرو از شب تا صبح خاموش است، پیشرانه سرد می‌شود و سپس هنگام روشن کردن داغ خواهد شد و این چرخه هرروز و شاید چند بار در روز تکرار شود. در طی این روند، با هر بار گرم شدن روغن موتور پدیده اکسیداسیون روغن روی می‌دهد و حرارت زیاد موتور هم واکنش اکسیداسیون روغن موتور را تسریع می‌کند که درنتیجه رنگ روغن موتور تیره می‌شود. پدیده اکسیداسیون زمانی اتفاق می‌افتد که مولکول‌های اکسیژن با مولکول‌های روغن واکنش می‌دهند و باعث تجزیه شیمیایی بخشی از روغن می‌شوند، درست همان‌طور که اکسیژن هوا باعث قهوه‌ای شدن یک سیب بریده شده و یا زنگ‌ زدن قطعات آهنی می‌شود.

افزودنی‌های روغن

در فرمولاسیون روغن موتور افزودنی‌هایی وجود دارد که خاصیت شویندگی و پاک‌کنندگی آلودگی‌ها را دارند. این مواد افزودنی، باعث تمیز شدن موتور و حمل ذرات آلودگی به سمت فیلتر روغن می‌شوند. فیلتر روغن بخشی از ذرات دوده معلق در روغن موتور که به هم چسبیده‌اند و ذراتی که اندازه‌ای بیش از دو میکرون دارند را جذب می‌کند ولی ذرات دوده با قطر کمتر از دو میکرون همچنان در روغن موتور باقی می‌مانند و باعث تیرگی رنگ روغن می‌شوند؛ بنابراین، اگر روغن موتور پس از مدتی به میزان معقولی تیره یا سیاه شود، می‌توان گفت که هم موتور و هم روغن موتور هر دو سالم هستند اما اگر روغن از دوده اشباع شده باشد، به‌طور غیرطبیعی سیاه و غلیظ خواهد شد که در این صورت باید تعویض شود.

دیگر دلایل سیاه شدن روغن

دلایلی که در بالا برشمردیم عمدتاً طبیعی هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما عوامل دیگری مثل شرایط کار و عملکرد موتور، کیفیت احتراق موتور، کیفیت فیلترهای روغن و هوا و عمر روغن موتور هم در سیاه شدن آن نقش دارند که باید به این موارد هم توجه کرد.

سیاه شدن روغن، معیاری برای تعویض؟

اینکه سیاه شدن روغن نشانه خراب شدن و یا از دست رفتن خاصیت آن خواهد بود تصور اشتباهی است زیرا چنانچه پس از مدتی کارکرد، رنگ روغن تغییری نکند یا اصطلاحاً سیاه نشود این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده نامرغوب بودن روغن باشد؛ بنابراین، تیره شدن رنگ روغن همیشه الزاماً به‌منزله فرارسیدن زمان تعویض آن نیست. این در حالی است که خیلی‌ها فکر می‌کنند تیره شدن رنگ روغن موتور همیشه نشانه فرسودگی یا اشباع شدن بیش از حد روغن موتور از آلاینده‌ها است اما همان‌طور که گفتیم، تغییر رنگ روغن موتور می‌تواند ناشی از عواملی نظیر سیکل طبیعی گرم و سرد شدن روغن موتور و یا ذرات دوده موجود در موتور باشد.

سخن پایانی

همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، روغن در موتور خودرو مایع بسیار مهمی است و بنابراین باید به‌طور منظم وضعیت و سطح روغن موتور خودروی خود را بررسی کنید. بااین‌حال، صرفاً به سیاه شدن روغن برای تعویض آن اکتفا نکنید و اگر روغن موتور سیاه شده بود علائم دیگر مثل غلظت را هم بررسی کنید. چنانچه در فواصل زمانی مناسب روغن موتور را تعویض می‌کنید ولی رنگ آن به سرعت سیاه می‌شود درحالی‌که مشکلی در موتور دیده نمی‌شود، جای نگرانی نیست و این ممکن است ناشی از شرایط جوی باشد. بااین‌حال، بهتر است برای بررسی علت سیاه شدن روغن موتور، از یک تعمیرکار کمک بگیرید.

دلایل سیاه شدن روغن موتور چیست؟

اصلی‌ترین دلایل سیاه شدن روغن موتور جذب دوده‌های ناشی از احتراق، جذب رسوبات موتور، افزودنی‌های تمیزکننده و چرخه حرارتی هستند.

سیاه شدن روغن موتور نشانهٔ تعویض آن است؟

سیاه شدن روغن موتور الزاماً نشانه‌ای برای تعویض آن نیست زیرا تغییر رنگ روغن می‌تواند طبیعی باشد و حتی سلامت موتور و روغن را نشان دهد.